- Szczegóły
-
Kategoria: Artykuly
-
Opublikowano: piątek, 26 czerwiec 2020 08:49
-
Super User
-
Odsłony: 1865

Renat Terlecki, Wzmacniacz mocy na prąd stały, Antena 1934/11
Radjotechnika w ostatnich czasach zyskała zupełnie nową dziedzinę działalności w postaci instalacyj głośnikowych dużej mocy. Pomijając film dźwiękowych instalacje głośnikowe dużej mocy spotykamy również często w całym szeregu instytucyj użyteczności publicznej jak dworce kolejowe, pensjonaty, hotele, place sportowe, sale koncertowe, ba - nawet kościoły i parlamenty.
Kilkuletnia praktyka skrystalizowała pojęcie współczesnego wzmacniacza mocy i dziś od takiego urządzenia wymagamy:
- Zupełnej elektryfikacji.
- Równomierności wzmocnienia i odtworzenia szerokiego zakresu częstotliwości.
- Wszechstronnego zastosowania, a więc zarówno dla adaptera, jak mikrofonu, fotoceli, radja i t.p.
- Możliwie dużej sprawności.
- Przejrzystej konstrukcji.
- Prostej obsługi i minimalnej konserwacji, a wreszcie
- Starannie dopasowanego sprzętu.
Wszystko to udaje się jednak wówczas, gdy mamy do dyspozycji źródło prądu zmiennego, najczęściej w postaci sieci oświetleniowej. Prąd zmienny bowiem, jak wiemy daje się transformować na dowolnie wysokie lub niskie napięcie; możemy więc bez strat na oporach redukcyjnych konstruować ekonomiczne obwody żarzenia, a mając dowolnie wysokie napięcie anodowe stosujemy bardziej wydajne układy np. "klasy C" czyli bezpośrednio sprzężone.
W wielu miejscowościach mamy jednak elektrownie, dostarczające do celów oświetleniowych, bądź też przemysłowych prądu stałego i w tym wypadku budując wzmacniacz dużej mocy, spotykamy się ze specjalnemi trudnościami. W zasadzie bowiem, z przyczyn wyżej podanych, wzmacniacze dużej mocy z reguły są obliczane na sieć pr. zmiennego, wobec czego chcąc je zasilać z sieci pr. stałego, musimy stosować przetwornice, których koszt przy małych instalacjach może przekroczyć wartość wzmacniacza. Niekiedy więc opłaci się zrezygnować z ekonomiczności układu i zadowolić się jak na wzmacniacz dużej mocy stosunkowo b. niskiem napięciem anodowem bo 150÷200 Volt.
Niżej opisany wzmacniacz d. m. zaprojektowany jest na zasilanie z sieci pr. st. o napięciu 250÷150 Volt. Rzecz zrozumiała, że zmniejszając wartość głównego oporu redukcyjnego "R" możemy wzmacniacz załączyć do sieci o niższem napięciu, wówczas jednak moc stopnia wyjściowego spadłaby zbyt znacznie.
SCHEMAT
Zanim zabierzemy się do właściwego wzmacniacza, zacznijmy od przestudjowania "gwoździa układu" - obwodu żarzenia. Obwód ten jak widzimy z uproszczonego schematu na rys.1 składa się z regulowanego oporu R5, na którego końcówkach w myśl prawa Ohma przepływający prąd (1,4 Amp.) wytwarza różnicę potencjałów "Eg", użytą tu jako ujemne przedpięcie siatkowe lamp wyjściowych. Następnie prąd żarzenia ulega rozgałęzieniu po 0,65 Amp. na dwie równolegle katody lamp wyjściowych. Reszta prądu w myśl prawa Kirchhoffa przepływa przez regulowany opór bocznikowy R4, którym regulujemy napięcie żarzenia obu tych lamp. Dalej znowu zsumowany prąd żarzenia przepływa przez podgrzewacz pośrednio żarzonej lampy wejściowej (ca 1 Amp.), której żarzenie regulujemy oporem bocznikowym R3. Dalej mamy lampę żelazo - wodorową "1331" automatycznie regulującą natężenie prądu żarzenia do wielkości 1,3A - no i wreszcie główny opór redukcyjny R.

Rys.1
Zaznaczyć należy, że suma oporów tego obwodu pomiędzy punktem A i B musi być wielkością stałą dla danego napięcia sieci. Niezbyt duże wahania w napięciu sieci oraz zmiany oporów R5 i R automatycznie wyrówna lampa oporowa, jednak np. większe zmiany oporu R5 musimy kompensować opornikiem R.
Jeśli chodzi o część istotną wzmacniacza, to jak widzimy z kompletnego schematu na rys.2 jest ona bardzo prosta.

Rys.2
Na wejściu mamy przełącznik umożliwiający szybkie przerzucenie wzmacniacza z jednej pary gniazd wejściowych na drugą. Od przełącznika prąd o częstotliwości słyszalnej przebiega przez potencjometr Pot, regulujący siłę, skąd idzie na uzwojenie pierwotne transformatora Tr1, którego wtórne uzwojenie stanowi obwód siatkowy lampy wejściowej wzmacniacza. Potencjometr z powodzeniem możemy opuścić, jeżeli stosowane źródło prądów słyszalnych (adapter-mikrofon) ma własną regulację siły. Opór R2 wtrącony do obwodu katody pierwszej lampy daje jej niezbędne przedpięcie ujemne siatki. Anoda lampy wejściowej poprzez pierwotne uzwojenie Tr2 dołączona jest do dławika Dł, który wraz z kondensatorem C2 służy do wygładzania pulsacyj prądu sieci. Wtórne uzwojenie Tr2 posiada trzy końcówki.
Czytaj więcej: Wzmacniacz mocy na prąd stały RA360ST (1934 r.)